Tổng quan:
– Nhà máy đóng tàu: Công nghiệp đóng tàu Đại Liên
– Đặt ki: Tháng 3/2015
– Hạ thủy: 26/4/2017
– Hoàn thành: 25/4/2018
– Vào biên chế: 17/12/2019
– Kiểu loại: Type 002 (Sơn Đông)
– Lớp trước: Type 001 (lớp Đô đốc Kuznetsov, Liêu Ninh)
– Lớp sau: Type 003 (Phúc Kiến)
– Tải trọng tiêu chuẩn: 55.000 tấn, đầy tải 66.000-70.000 tấn
– Chiều dài: 305 m
– Chiều rộng: 75 m
– Động lực: Tuabin hơi nước thông thường, 4 trục chân vịt
– Tốc độ: 31 hl/g (57 km/h)
– Khí tài:
+ Radar Type 346A AESA băng tần S
+ Radar Type 382
– Vũ khí:
+ 3 × Type 1130 CIWS
+ 3 × HQ-10 (hệ thống tên lửa 18 ô)
– Máy bay mang theo: Tổng số 44 máy bay bao gồm:
+ 36 tiêm kích J-15
+ 8 trực thăng Z-18 (CN và vận tải)
+ 4 trực thăng Z-9 (chống ngầm, tím kiếm cứu nạn và trinh sát)
+ Trực thăng cảnh báo sớm K-31
Sơn Đông là một tàu sân bay phục vụ trong Hải quân Trung Quốc (PLAN), được hạ thủy vào ngày 26/4/2017. Đây là hàng không mẫu hạm đầu tiên được đóng trong nước và thứ hai trong biên chế của PLAN sau khi Liêu Ninh hoàn thành và đưa vào sử dụng. Sơn Đông được đóng theo nguyên mẫu của Liêu Ninh. Lớp Shandong ban đầu được cho là được đặt tên là Type 001A (vì Liêu Ninh nhận được định danh là Type 001) nhưng được tiết lộ là Type 002 tại buổi lễ vận hành của nó. Lớp tàu được NATO định danh là Kuznetsov Mod.
Sơn Đông được xây dựng bởi Công ty Đóng tàu Công nghiệp Đại Liên (Dalian Shipbuilding Industry Company), một bộ phận của Tổng Công ty Công nghiệp Đóng tàu Trung Quốc (China Shipbuilding Industry Corporation), Đại Liên, tỉnh Liêu Ninh, Trung Quốc. Theo Tân Hoa xã, việc sản xuất bắt đầu vào tháng 11/2013 và đặt ki vào tháng 3/2015.
Chính phủ Trung Quốc đã không công khai xác nhận sự tồn tại của con tàu cho đến khi quá trình xây dựng được tiến hành tốt. Hình ảnh vệ tinh cho thấy tàu sân bay đang trong giai đoạn đầu lắp ráp thân tàu vào tháng 3/2015. Các bức ảnh công khai về thân tàu với các đặc điểm quân sự tại nhà máy đóng tàu Đại Liên đã xuất hiện trên internet vào tháng sau. Vào tháng 10/2015, những dấu hiệu rõ ràng đầu tiên về vai trò của con tàu đã xuất hiện khi việc xây dựng một boong chứa máy bay bắt đầu trên thân tàu. Vào tháng 12/2015, một phát ngôn viên của Bộ Quốc phòng Trung Quốc xác nhận rằng con tàu là một tàu sân bay, nói rằng công việc thiết kế và đóng mới đang được tiến hành.
Vào tháng 5/2016, đoạn đường nối cất cánh của cầu trượt cất cánh được ghi nhận là sắp được lắp đặt. Cấu trúc thượng tầng của con tàu được chế tạo thành hai phần: một nửa phía trước gồm chín boong, chứa cầu trượt và cột tàu chính, được lắp đặt vào tháng 9 năm đó; nửa phía sau, với ống khói và cửa hút khí đã được lắp đặt trong những tuần sau đó. Vào cuối năm 2016, con tàu đã được hoàn thiện về cơ bản.
Sau khi hạ thủy, tàu sân bay đã được trang bị và trải qua các cuộc thử nghiệm ban đầu đối với hệ thống đẩy. Các cuộc thử nghiệm hệ thống bên mạn tàu đã bắt đầu sau khi việc lắp ráp hoàn thành vào tháng 11/2017.
Vào thời điểm hạ thủy, con tàu dự kiến sẽ không được giao cho PLAN cho đến năm 2020. Tuy nhiên, các cuộc thử nghiệm ban đầu thành công đưa dự án vượt tiến độ và các báo cáo truyền thông chỉ ra rằng nó có thể gia nhập hạm đội vào năm 2019. Trong khi tàu tiền nhiệm của nó là Liêu Ninh đã được sử dụng phần lớn như một tàu huấn luyện kể từ khi nó đi vào hoạt động vào năm 2012, thì Type 002 dự kiến sẽ được sử dụng trong các hoạt động quân sự thông thường.
Cuộc thử nghiệm trên biển đầu tiên của tàu sân bay diễn ra vào tháng 5/2018 tại Biển Bột Hải. Tiếp theo là 8 cuộc thử nghiệm khác cho đến tháng 11/2019 với tổng thời gian khoảng 19 tháng trước khi tàu sân bay được đưa vào hoạt động. Cuộc thử nghiệm trên biển lần thứ chín và cuối cùng, bắt đầu từ ngày 14/11/2019, được tiến hành đồng thời với một cuộc tập trận ở Biển Đông.
Thiết bị hãm giữ được lắp đặt vào ngày 11/9/2018 sau cuộc thử nghiệm trên biển lần thứ hai. Ngay sau đó là các cuộc bay thử J-15, Z-18 và Z-9 vào ngày 14/9/2018. J-15D, phiên bản tác chiến điện tử EW (electronic warfare), cũng được phát hiện trên boong vào ngày 9/10/2018.
Tàu sân bay được đưa vào hoạt động vào ngày 17/12/2019 tại Tam Á, Hải Nam và được đặt tên chính thức là Shandong (Sơn Đông). Sau khi đưa vào vận hành, theo phương tiện truyền thông Trung Quốc, Shandong đã đạt được năng lực vận hành ban đầu vào tháng 10/2020 hoặc các tiêu chuẩn cơ bản để triển khai, mà tàu tiền nhiệm của nó là Liêu Ninh chỉ đạt được sáu năm sau khi đưa vào vận hành, vào năm 2018. Lai Yijun, một thuyền trưởng trước đây của tàu khu trục Lianyungang (Liên Vân Cảng), được chỉ định là thuyền trưởng của Sơn Đông trong quá trình vận hành.
Thiết kế của tàu sân bay phần lớn dựa trên tàu sân bay Liêu Ninh đầu tiên của Trung Quốc, nó được đóng từ phần thân hoàn chỉnh của tàu sân bay Varyag lớp Đô đốc Kuznetsov của Liên Xô. Nó vẫn duy trì khả năng cất cánh kiểu cầu nhảy, giới hạn trọng lượng cất cánh cả với trực thăng và máy bay chiến đấu Shenyang J-15. Con tàu được cung cấp bởi các động cơ dầu cháy thông thường, dẫn động 8 tuabin hơi nước lấy từ các mẫu do Liên Xô thiết kế được lắp đặt trên Liêu Ninh. Nó dài khoảng 305 m, với lượng giãn nước khoảng 55.000 tấn (66.000-70.000 đầy tải).
Sơn Đông là một cải tiến đáng kể so với Liêu Ninh do Liên Xô xây dựng. Ví dụ, cầu trượt cất cánh của tàu sân bay Sơn Đông có góc 12° thay vì 14° trên tàu Liêu Ninh. Đây là một góc lý tưởng để phóng tiêm kích Shenyang J-15. Cùng với nhà chứa máy bay được mở rộng, đài chỉ huy (island) đã được thu nhỏ 10% và được mở rộng trên các sườn cánh ở khu vực phía bên phải, không gian đã được giải phóng cho phép chở thêm tối đa 8 máy bay và trực thăng. Đài chỉ huy bao gồm một boong được bảo vệ thứ hai cho phép cầu và khu vực điều hành bay tách biệt nhau, tạo ra hiệu quả hoạt động cao hơn. Nó cũng có khu vực phía trên của 4 mảng quét điện tử chủ động AESA (active electronically scanned arrays) cho radar cải tiến Type 346A băng tần S.
Shandong, giống như tàu tiền nhiệm của nó, sử dụng hệ thống cất cánh ngắn và thu hồi bắt STOBAR (short take-off but arrested recovery) đơn giản hơn. Các tàu sân bay tương lai của Trung Quốc, chẳng hạn như Type 003, được lên kế hoạch sử dụng công nghệ Hệ thống phóng máy bay điện từ EMALS (Electromagnetic Aircraft Launch System) cho phép phóng các máy bay nặng hơn và tiên tiến hơn, có khả năng bao gồm cả biến thể tàu sân bay Shenyang FC-31./.
