Thiếu tá (lieutenant commander, viết tắt là Lt Cdr, LtCdr. hoặc LCDR) là một cấp bậc sĩ quan trong nhiều lực lượng hải quân, là cấp trên của đại úy (lieutenant) và cấp dưới của trung tá (commander). Cấp bậc tương ứng trong hầu hết các lực lượng lục quân và không quân là thiếu tá (major), còn trong Lực lượng Không quân Hoàng gia và các lực lượng không quân Khối thịnh vượng chung khác là phi đoàn trưởng (squadron leader).
Mã xếp hạng của NATO chủ yếu là OF-3.
Thiếu tá là một sĩ quan phân đội hoặc sĩ quan cấp phó (chỉ huy thứ hai) trên nhiều tàu chiến và các cơ sở trên bờ nhỏ hơn, hoặc sĩ quan chỉ huy của một con tàu, một căn cứ nhỏ hơn, cũng có thể là sĩ quan của các phi đoàn không quân hải quân.
Từ nguyên
Một số lực lượng hải quân gọi các thiếu tá bằng cấp bậc đầy đủ của họ hoặc các chức vụ mà họ đảm nhiệm (“thuyền trưởng” nếu chỉ huy một tàu).
Tuy nhiên, Hải quân Hoa Kỳ xưng hô với các sĩ quan theo cấp bậc đầy đủ hoặc cấp bậc cao hơn của họ. Ví dụ, giao tiếp bằng miệng trong các tình huống chính thức và không chính thức, trung úy được gọi là “đại úy” (lieutenant) và thiếu tá được gọi là “trung tá” (commander).
Tương tự, trong Hải quân Hoàng gia, các sĩ quan được gọi về mặt xã hội và không chính thức bằng cấp bậc cao hơn của họ. Ví dụ: “Phó Đô đốc Ramsay” sẽ được gọi hoặc gọi là “Đô đốc Ramsay” và “Thiếu tá Crabb” sẽ được gọi hoặc gọi là “Trung tá Crabb”. Ngoại lệ cho trường hợp này là các Trung úy (sub-lieutenant), những người được gọi là “Subbies”. Do đó, “Trung úy Balme” trở thành “Subby Balme”.
Nguồn gốc
Các đại úy thường được chỉ huy các tàu nhỏ hơn không có trung tá hoặc đại tá. Một đại úy như vậy được gọi là “đại úy chỉ huy” (lieutenant commanding hoặc lieutenant commandant) trong Hải quân Hoa Kỳ, và lieutenant in command hoặc lieutenant and commander hoặc senior lieutenant trong Hải quân Hoàng gia. USN quyết định phong hàm “thiếu tá” vào năm 1862 và phong nó thành một cấp bậc riêng biệt. RN làm theo vào tháng 3/1914.
Canada
Trong Hải quân Hoàng gia Canada, cấp bậc này là cấp bậc hải quân tương đương với thiếu tá (major) trong lục quân và không quân, là cấp bậc sĩ quan cao cấp đầu tiên. Các thiếu tá là cấp trên của đại úy (lieutenants (hải quân)) và các đại úy lục quân và không quân, và là cấp dưới của trung tá (commander) và đại tá (lieutenant colonel).
Hải quân Hoàng gia
Có ít cấp bậc sĩ quan hơn quân đội, RN trước đây đã chia một số cấp bậc của mình theo thâm niên để tạo sự tương đương: do đó, một đại úy (lieutenant) có thâm niên dưới 8 năm mang hai sọc và được xếp ngang hàng với đại úy lục quân (captain); một đại úy có thâm niên từ tám năm trở lên mang hai sọc với một sọc mỏng hơn ở giữa và được xếp quân hàm thiếu tá (major). Sự phân biệt này dường như đã bị bãi bỏ khi cấp bậc thiếu tá (lieutenant commander) được đưa ra, mặc dù việc thăng cấp lên cấp bậc sau đối với các sĩ quan trong ủy ban sự nghiệp đầy đủ (FCC) là tự động sau khi tích lũy được 8 năm thâm niên với tư cách là đại úy. Việc thăng chức tự động đã bị dừng vào đầu Thế kỷ XXI và việc thăng chức hiện chỉ được trao khi có thành tích.
Hoa Kỳ
Tại Hoa Kỳ, cấp bậc thiếu tá (lieutenant commander) tồn tại trong Hải quân Hoa Kỳ, Cảnh sát biển Hoa Kỳ, Quân đoàn Ủy ban Dịch vụ Y tế Công cộng Hoa Kỳ và Quân đoàn Sĩ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia.
Trong Hải quân Hoa Kỳ, các thiếu tá được liệt kê là sĩ quan sơ cấp. Có hai phù hiệu được các thiếu tá của Hải quân Hoa Kỳ và Cảnh sát biển Hoa Kỳ sử dụng. Trên quân phục kaki và tất cả đồng phục làm việc, họ đeo một thiết bị trên ve cổ áo bằng lá sồi vàng, tương tự như phù hiệu mà các thiếu tá trong Lực lượng Không quân Hoa Kỳ và Quân đội Hoa Kỳ mặc, và giống hệt với thiết bị mà các thiếu tá trong Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ mặc. Trong tất cả các bộ đồng phục, họ thắt bím tay áo hoặc bện vai có một sọc vàng 1/4 inch duy nhất giữa hai dải nửa inch vàng (kích thước danh nghĩa). Phía trên hoặc bên trong các sọc, họ đeo phù hiệu đặc biệt của mình (tức là một ngôi sao dành cho sĩ quan trực tuyến, một lá sồi dành cho y tế với quả trứng bạc dành cho Quân đoàn Y tế, lá sồi chéo dành cho Quân đoàn Công binh, lá chắn Hoa Kỳ dành cho Cảnh sát biển…) Cơ quan Đồng phục của Hoa Kỳ chỉ định cấp bậc là O-4.
Việt Nam
Trong lực lượng vũ trang Việt Nam, quân hàm thiếu tá (1 sao, 2 gạch) tương đồng trong tất cả các quân binh chủng.
