Đề đốc Không quân (tiếng Anh – Air commodore, viết tắt – Air Cdre hoặc Air Cmde) là cấp bậc sĩ quan không quân được một số lực lượng không quân sử dụng, có nguồn gốc từ Không quân Hoàng gia. Cấp bậc này cũng được lực lượng không quân của nhiều quốc gia có ảnh hưởng lịch sử của Anh sử dụng và đôi khi được sử dụng như bản dịch tiếng Anh của cấp bậc tương đương ở các quốc gia có cấu trúc cấp bậc không quân cụ thể không phải tiếng Anh.
Đề đốc Không quân là cấp trên trực tiếp của đại tá không quân (group captain) và là cấp dưới trực tiếp của phó thống chế không quân (air vice-marshal). Thường tương đương với đề đốc (commodore) hoặc chuẩn tướng (brigadier/brigadier general).
Cấp bậc tương đương trong Lực lượng Không quân Nữ Trợ chiến, Không quân Hoàng gia Nữ (cho đến năm 1968) và Dịch vụ Điều dưỡng Không quân Hoàng gia Công chúa Mary (cho đến năm 1980) là “air commandant” (chỉ huy không quân).
Vương quốc Anh
– Quốc gia: Vương quốc Anh
– Chi nhánh quân vụ: Không quân Hoàng gia
– Thứ hạng: 1 sao
– Mã cấp bậc NATO: OF-6
– Hình thành: 01/8/1919
– Cấp bậc cao hơn tiếp theo: Phó Thống chế Không quân (Air vice-marshal)
– Cấp bậc thấp hơn tiếp theo: Đại tá Không quân (Group captain)
– Cấp bậc tương đương: Chuẩn tướng (Brigadier); Đề đốc (Commodore).
Trong Không quân Hoàng gia Anh ngày nay, các Đề đốc Không quân thường giữ các chức vụ cao cấp trong các liên đoàn (groups), hoạt động trực tiếp để hỗ trợ cho sĩ quan chỉ huy không quân. Tuy nhiên, trong thời kỳ giữa hai cuộc chiến tranh, và trong trường hợp của Liên đoàn không quân viễn chinh số 83 đương thời, sĩ quan chỉ huy không quân đã hoặc đang giữ cấp bậc Đề đốc Không quân. Trong Quân đoàn huấn luyện không quân, một Đề đốc Không quân được bổ nhiệm nắm giữ quyền lực tối cao đối với tổ chức học viên với tư cách là Chỉ huy học viên không quân.
Nguồn gốc
Ngày 01/4/1918, Không quân Hoàng gia Anh mới thành lập đã áp dụng các cấp bậc sĩ quan của mình từ Quân đội Anh, với các sĩ quan tại đơn vị hiện là Đề đốc Không quân giữ cấp bậc chuẩn tướng (brigadier-general). Để đáp lại đề xuất rằng Không quân Hoàng gia Anh nên sử dụng các cấp bậc của riêng mình, người ta đã đề xuất rằng Không quân Hoàng gia Anh có thể sử dụng các cấp bậc sĩ quan của Hải quân Hoàng gia Anh, với từ “air” (không quân) được chèn vào trước cấp bậc hải quân. Mặc dù Bộ Hải quân phản đối việc sửa đổi đơn giản này đối với các cấp bậc của họ, nhưng đã nhất trí rằng Không quân Hoàng gia Anh có thể dựa nhiều cấp bậc sĩ quan của mình vào các cấp bậc sĩ quan của Hải quân với các thuật ngữ tiền sửa đổi khác nhau. Người ta cũng đề xuất rằng các cấp bậc sĩ quan không quân có thể dựa trên thuật ngữ “ardian”, bắt nguồn từ sự kết hợp của các từ tiếng Gaelic có nghĩa là “chief” (tướng, ard) và “bird” (chim, eun), với thuật ngữ “fourth ardian” (ardian thứ tư) hoặc “flight ardian” (ardian bay) được sử dụng để chỉ cấp bậc chuẩn tướng (brigadier-general và commodore). Tuy nhiên, cấp bậc quân hàm dựa trên cấp bậc Hải quân được ưa chuộng hơn và cấp bậc Đề đốc Không quân đã được thông qua vào tháng 8/1919.
Phù hiệu, cờ chỉ huy và tấm biển sao của RAF
Phù hiệu cấp bậc là một dải màu xanh nhạt trên một dải đen rộng được đeo ở cả hai tay áo dưới của áo dài hoặc trên vai của bộ đồ bay hoặc quân phục thường phục. Trên quân phục ăn, các Đề đốc Không quân đeo một chiếc nhẫn vàng rộng ở cả hai tay áo dưới.
Cờ chỉ huy của chuẩn tướng không quân có một dải đỏ hẹp chạy qua trung tâm và có hình chữ nhật với một phần cắt ra tạo thành hai đuôi. Đây là cờ chỉ huy duy nhất của Không quân Hoàng gia Anh có hình dạng này và có hình dạng tương tự như cờ hiệu rộng của Đề đốc Hải quân Hoàng gia Anh. Tấm biển sao trên xe của Đề đốc Không quân mô tả một ngôi sao màu trắng duy nhất (cấp bậc Đề đốc Không quân tương đương với cấp bậc một sao) trên nền màu xanh của Không quân. Đề đốc Không quân Hoàng gia Anh được xếp vào loại sĩ quan không quân và do đó có hai hàng lá sồi vàng trên đỉnh mũ lễ phục của họ.
Canada
Cấp bậc này được sử dụng trong Không quân Hoàng gia Canada cho đến khi Lực lượng Canada thống nhất năm 1968, khi các cấp bậc theo kiểu quân đội được thông qua. Các Đề đốc Không quân Canada sau đó trở thành chuẩn tướng (brigadier-generals). Trong cách sử dụng tiếng Pháp chính thức của Canada, cấp bậc là “commodore de l’air” (đề đốc không quân). Chức vụ chuẩn tướng không quân danh dự vẫn tồn tại trong Học viên Không quân Hoàng gia Canada.
Đề đốc Không quân danh dự (honorary air commodore), Đề đốc Tham mưu trưởng Không quân (air commodores-in-chief) và Tư lệnh Không quân (air commandants)
Nguyên thủ quốc gia có thể bổ nhiệm Đề đốc Không quân danh dự cho các phi đoàn (squadrons) và trạm bay (stations) của RAF. Ví dụ, Vua Charles III là Đề đốc Không quân danh dự của RAF Valley và Winston Churchill là Đề đốc Không quân danh dự của Phi đoàn 615. Như tiêu đề cho thấy, đây là một vị trí danh dự do quốc vương trị vì trao tặng và không trao cho người nhận quyền chỉ huy một đơn vị hoặc đội hình. Nó được thiết kế để tăng cường mối liên kết giữa đơn vị quân đội và cá nhân và thúc đẩy vai trò của lực lượng không quân trong công chúng.
Các sĩ quan đang tại ngũ có thể được phong một chức vụ tương đương với cấp bậc danh dự. Trong những trường hợp như vậy, cá nhân đó được phong làm chỉ huy không quân danh dự và họ vẫn giữ nguyên cấp bậc thường trực của mình.
Các tổ chức hoặc đội hình không quân lớn hơn có thể được vinh danh bằng cách bổ nhiệm một Đề đốc Không quân thay mặt cho họ. Những cuộc bổ nhiệm của RAF này rất hiếm và cho đến nay (2020) chỉ được trao cho 5 thành viên cấp cao của hoàng gia, trong đó có 3 người là quốc vương đương nhiệm hoặc tương lai của Vương quốc Anh. Đề đốc Không quân không phải là một cấp bậc và việc bổ nhiệm như vậy không truyền đạt cấp bậc Đề đốc Không quân cho người nhận.
Việt Nam
Không quân Việt Nam áp dụng hệ thống cấp bậc quân hàm thống nhất trong Lực lượng Vũ trang (ngoại trừ các cấp đô đốc của hải quân), vì vậy không có cấp bậc tương đương Đề đốc Không quân./.
Xem thêm:
SĨ QUAN KHÔNG QUÂN (Air officer)
THỐNG TƯỚNG KHÔNG LỰC (General of the Air Force)
THỐNG CHẾ KHÔNG LỰC (Marshal of the air force)
THỐNG CHẾ KHÔNG QUÂN TRƯỞNG (Air chief marshal)
THỐNG CHẾ KHÔNG QUÂN (Air marshal)
PHÓ THỐNG CHẾ KHÔNG QUÂN (Air vice-marshal)
