Tổng quan:
– Xây dựng: Howaldtswerke-Deutsche Werft (HDW)
– Điều hành: Hải quân Israel
– Lớp trước: Gal
– Lớp sau: Dakar
– Đã hoàn thành: Dolphin (Cá heo); Leviathan (Cá voi); Tekumah (Cá hồi); Tanin (Cá sấu); Rahav (Huy hoàng)
– Hoạt động: 5 (1 lần lắp đặt khác)
– Kiểu loại: tàu ngầm diesel-điện
– Lượng giãn nước:
+ Dolphin-I: 1.640 tấn (khi nổi), 1.900 tấn (khi lặn)
+ Lớp Dolphin-II: 2.050 tấn (khi nổi), 2.400 tấn (khi lặn)
– Chiều dài:
+ 57,3 m (Dolphin-I)
+ 68,6 m (Dolphin-II)
– Chiều rộng: 6,8 m
– Mớn nước: 6,2 m
– Động lực đẩy: Diesel-điện, 3 động cơ diesel, 1 trục, 4.243 shp (3.164 kW); Lớp Dolphin-II: hệ thống pin nhiên liệu HDW không phụ thuộc không khí
– Tốc độ:
+ Dolphin-I: 20 hl/g (37 km/h)
+ Dolphin-II: tốc độ trên 25 hl/g (46 km/h)
– Độ sâu thử nghiệm: 350 m
– Quân số: 35+10 bổ sung
– Khí tài: Hệ thống chiến đấu STN Atlas ISUS 90-55
– Vũ khí:
+ 6 x ống phóng ngư lôi 533 mm
+ 4 x ống phóng ngư lôi đường kính 650 mm
(3 tàu đầu tiên không có AIP của lớp này (Dolphin-I) dự kiến sẽ được thay thế bằng tàu ngầm lớp Dakar mới, bắt đầu từ năm 2027.
Lớp Dolphin là một tàu ngầm diesel-điện được phát triển tại Israel và được chế tạo bởi Howaldtswerke-Deutsche Werft (HDW) tại Kiel, Đức, cho đội tàu Shayetet 7 của Hải quân Israel. Những chiếc tàu đầu tiên của lớp này dựa trên tàu ngầm Type 209 chỉ xuất khẩu của Đức, nhưng đã được cải tiến và mở rộng. Lớp phụ Dolphin-I lớn hơn một chút so với Type 212 của Hải quân Đức về chiều dài và lượng giãn nước. Ba tàu được trang bị hệ thống đẩy không phụ thuộc vào không khí (AIP) mới hơn tương tự như tàu Type 212 về độ sâu lặn, nhưng dài hơn 12 m, lượng giãn nước khi lặn lớn hơn gần 500 tấn và có thủy thủ đoàn đông hơn cả Type 212 hoặc Type 214.
Tàu ngầm lớp Dolphin-II là loại tàu ngầm lớn nhất được Đức chế tạo kể từ Thế chiến II và là loại tàu đơn đắt nhất trong Lực lượng Phòng vệ Israel. Lớp Dolphin thay thế cho lớp Gal cũ kỹ, vốn đã phục vụ trong hải quân Israel từ cuối những năm 1970. Mỗi tàu ngầm lớp Dolphin có khả năng mang tổng cộng 16 ngư lôi và tên lửa hành trình phóng từ tàu ngầm (SLCM) Popeye Turbo. Tên lửa hành trình có tầm bắn ít nhất 1.500 km và được cho là được trang bị đầu đạn hạt nhân 200 kiloton chứa tới 6 kg plutonium. Nếu đúng như vậy, khả năng tấn công hạt nhân thứ hai ngoài khơi của Israel sẽ được cung cấp.
Lô đầu tiên của lớp này – ba tàu ngầm Dolphin-I – dự kiến sẽ được thay thế bằng tàu ngầm lớp Dakar mới hơn từ năm 2031 trở đi.
Lịch sử
Lần đầu tiên được lập ngân sách vào tháng 7/1989 và được đặt hàng vào tháng 1/1990, đến tháng 11, đơn đặt hàng tàu ngầm đã bị hủy bỏ. Điều này là do việc phân bổ lại ngân sách nhằm chống lại các mối đe dọa của Iraq đối với Israel sau cuộc xâm lược và sáp nhập nước láng giềng Kuwait của Iraq trong quá trình dẫn đến Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991. Chính phủ Đức đã trợ cấp toàn bộ kinh phí cho hai chiếc tàu đầu tiên (Dolphin và Leviathan) để khởi động lại chương trình xây dựng và chiếc thứ ba (Tekumah) nhận được khoản trợ cấp 50%. Trong Chiến tranh vùng Vịnh lần thứ nhất, người ta phát hiện ra rằng các công ty Đức đã hỗ trợ Iraq hiện đại hóa các chương trình tên lửa đạn đạo và vũ khí hóa học, một phần là do hải quan Đức thực thi lỏng lẻo, vi phạm các giao thức của Chế độ kiểm soát công nghệ tên lửa mà Tây Đức đã tham gia vào năm 1987. Những tên lửa cải tiến này đã đưa các thành phố của Israel vào phạm vi nhắm mục tiêu của Iraq lần đầu tiên và chương trình nghiên cứu vũ khí của Iraq bao gồm các nhà máy và nguồn cung cấp cần thiết để tạo ra vũ khí mù tạt và khí độc thần kinh. Mặc dù không phải là bên tham chiến trong Chiến tranh vùng Vịnh, các thành phố của Israel vẫn bị bắn phá bởi những tên lửa Iraq được nâng cấp này. Để bù đắp cho Israel về thiệt hại liên quan đến chiến tranh và tổn thất kinh tế và giữ cho các xưởng đóng tàu của Đức bận rộn với một dự án nổi bật trong thời kỳ suy thoái chi tiêu quốc phòng sau Chiến tranh Lạnh, Thủ tướng Đức Helmut Kohl đã phê duyệt một gói hỗ trợ cho ngành công nghiệp Đức bao gồm việc xây dựng hai tàu ngầm lớp Dolphin.
Tên Dolphin và Leviathan bắt nguồn từ những tàu ngầm lớp T của Anh đã nghỉ hưu của Israel thời Thế chiến II; chiếc thuyền thứ ba Tekuma để kỷ niệm Dakar – chiếc thuyền thứ ba của Israel thuộc lớp T đã bị mất vào năm 1968 cùng toàn bộ thủy thủ đoàn Israel ở Biển Địa Trung Hải trong quá trình giao hàng. Tên của những chiếc tàu mới hơn Tanin và Rahav được lấy từ những tàu ngầm lớp Gal đã nghỉ hưu, bản thân chúng được đặt theo tên của những tàu ngầm lớp S thậm chí còn cũ hơn của Israel.
Mua sắm bổ sung
Năm 2006, Israel đã ký hợp đồng với ThyssenKrupp để mua thêm hai tàu ngầm từ công ty con HDW của mình. Hai tàu mới là phiên bản nâng cấp lớn hơn 28% so với tàu Dolphin cũ, có hệ thống đẩy không cần không khí, tương tự như hệ thống được sử dụng trên tàu ngầm Type 212 của Đức. Ngày 6/7/2006, Chính phủ Đức đã quyết định tài trợ một khoản ứng trước để bắt đầu xây dựng, khoảng 170 triệu euro, dự kiến giao hàng vào năm 2012. Tổng chi phí cho hai tàu ngầm này vào khoảng 1,3 tỷ euro, trong đó một phần ba được Đức trợ cấp. Năm 2010, cả Israel và Đức đều phủ nhận việc có các cuộc đàm phán liên quan đến khả năng mua tàu ngầm thứ sáu. Tuy nhiên, vào năm 2011, Israel đã đặt mua tàu ngầm lớp Dolphin thứ sáu, theo báo cáo thì nước này đã trả chi phí không được trợ cấp là 1 tỷ USD. Tuy nhiên, vào tháng 7/2011, trong cuộc họp giữa Bộ trưởng Quốc phòng Đức Thomas de Maizière và Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu và Bộ trưởng Quốc phòng Ehud Barak, một thỏa thuận đã đạt được để trợ cấp 135 triệu euro trong tổng số 500-700 triệu USD chi phí cho chiếc tàu ngầm thứ sáu.
Năm 2016, người ta tiết lộ rằng một sonar mới do Rafael Advanced Defense Systems phát triển đã bắt đầu được lắp đặt trên tất cả các tàu ngầm Dolphin trong hai năm qua. Các khả năng mới được cung cấp cho tàu ngầm Dolphin bởi sonar của Israel cũng bao gồm khả năng phát hiện các tàu có chữ ký tiếng ồn thấp. Các thuật toán được sử dụng trong các hệ thống sonar cho phép nó bỏ qua nhiều tiếng ồn có thể làm gián đoạn phạm vi hoạt động của hệ thống, đồng thời phát hiện ra những tiếng ồn rất xa.
Cuối năm 2016, các báo cáo xuất hiện về các cuộc đàm phán mua thêm ba tàu ngầm do ThyssenKrupp chế tạo. Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Moshe Ya’alon, người phản đối việc mua lại trong nhiệm kỳ của mình, đã kêu gọi Tổng chưởng lý Avichai Mandelblit điều tra các cuộc đàm phán bao gồm luật sư riêng của Thủ tướng Benjamin Netanyahu là David Shimron để làm việc trong khi làm việc tại văn phòng của Miki Ganor, người đại diện cho ThyssenKrupp tại Israel. Ngày 23/11/2016, Mandelblit quyết định yêu cầu công tố viên nhà nước tiến hành điều tra vụ án. Tháng 7/2021, khi chính phủ mới thành lập nắm quyền và chính phủ do Netanyahu lãnh đạo mất quyền lực, MK Gantz, Bộ trưởng Quốc phòng mới cũng như MK Sa’ar đã bắt đầu một quá trình chính thức để khởi xướng một cuộc điều tra của nhà nước về vụ án mua sắm tàu ngầm 3000, nói rằng “Một ủy ban điều tra chính thức sẽ điều tra mọi khía cạnh của vụ việc là nhu cầu cấp thiết của giờ phút này”. Tuy nhiên, cuộc điều tra về việc mua sắm tàu ngầm của chính phủ đã bị trì hoãn vì các cuộc đàm phán của ThyssenKrupp về việc mua tàu ngầm mới có khả năng bổ sung vẫn đang diễn ra và có thể tiêu tốn 2,4 tỷ euro.
Tháng 10/2017, Israel và Đức đã xác nhận rằng họ đã hoàn tất biên bản ghi nhớ về việc Hải quân Israel mua thêm ba tàu ngầm lớp Dolphin sẽ được giao bắt đầu từ năm 2027. Thỏa thuận đã được ký chính thức vào tháng 1/2022 với việc giao chiếc tàu đầu tiên dự kiến diễn ra trong vòng chín năm. Những chiếc tàu này sẽ thay thế ba chiếc đầu tiên của lớp này, khi đó đã khoảng 30 năm tuổi. Đức sẽ cung cấp trợ cấp công nghiệp cho các công ty Đức đóng và trang bị tàu ngầm, chi trả một phần ba chi phí mua.
Vũ khí và hệ thống
Mỗi tàu ngầm được trang bị 6 ống phóng ngư lôi 533 mm và 4 ống phóng ngư lôi 650 mm. Các ống 650 mm rất lớn có thể được sử dụng để rải thủy lôi, tên lửa hành trình phóng từ tàu ngầm lớn hơn hoặc xe chở người bơi, và với tàu lót, các ống này có thể được sử dụng cho ngư lôi tiêu chuẩn và tên lửa phóng từ tàu ngầm. Các tàu đầu tiên được trang bị ngư lôi Atlas Elektronik DM2A3 sử dụng hệ thống dẫn đường chủ động có dây để đưa đầu đạn 260 kg với tốc độ tối đa 40 hl/g (74 km/h) đến mục tiêu cách xa hơn 13 km, ở chế độ dẫn đường thụ động, tốc độ 22 hl/g (41 km/h) và tầm bắn lên tới 28 km. Israel cũng đã mua ngư lôi DM2A4 tiên tiến hơn, phiên bản kế nhiệm của DM2A3, được đẩy bằng điện, được trang bị hệ thống liên lạc bằng sợi quang và có khả năng xử lý tín hiệu và logic nhiệm vụ chống đối phó. Một khoang ướt và khô được lắp đặt để triển khai các đội tác chiến đặc biệt dưới nước.
Jane’s Defence Weekly đưa tin rằng tàu ngầm lớp Dolphin được cho là có vũ khí hạt nhân, cung cấp cho Israel khả năng tấn công thứ hai trên biển. Để tuân thủcác quy tắc của Chế độ kiểm soát công nghệ tên lửa, chính quyền Clinton của Hoa Kỳ đã từ chối yêu cầu của Israel vào năm 2000 về việc mua SLCM tầm xa Tomahawk. Hải quân Hoa Kỳ đã triển khai tên lửa Tomahawk thông thường và vũ khí hạt nhân cho hạm đội tàu ngầm của mình, được phóng từ ống phóng ngư lôi 533 mm tiêu chuẩn hạng nặng. Liên đoàn các nhà khoa học Hoa Kỳ và GlobalSecurity.org đưa tin rằng bốn ống phóng ngư lôi lớn hơn có khả năng phóng tên lửa hành trình Popeye Turbo vũ trang hạt nhân do Israel chế tạo (một biến thể của tên lửa tấn công tầm xa Popeye), và Hải quân Hoa Kỳ đã ghi nhận một cuộc thử nghiệm tên lửa hành trình phóng từ tàu ngầm của Israel ở Ấn Độ Dương với tầm bắn 1.500 km.
Lớp Dolphin sử dụng hệ thống điều khiển vũ khí ISUS 90-1 TCS do STN Atlas Elektronik cung cấp để quản lý cảm biến tự động, kiểm soát hỏa lực, dẫn đường và hoạt động. Bộ thu cảnh báo radar được lắp đặt là hệ thống đo lường hỗ trợ điện tử Timnex 4CH(V)2, quét từ băng tần 5 GHz đến 20 GHz và có thể xác định chính xác các vị trí radar với độ chính xác từ 5 đến 10 độ góc (tùy thuộc vào tần số). Radar tìm kiếm bề mặt là một đơn vị Elta hoạt động trên băng tần I. Hệ thống sonar bao gồm sonar tìm kiếm và tấn công thụ động và chủ động gắn trên thân tàu Atlas Elektronik CSU 90 tiên tiến. Sonar đo khoảng cách thụ động PRS-3 cũng do Atlas Elektronik cung cấp, mảng sườn là sonar tìm kiếm thụ động FAS-3. Một đặc điểm thiết kế đáng chú ý là mặt cắt ngang thân tàu hình lăng trụ và các chuyển tiếp trơn tru từ thân tàu đến cánh buồm, cải thiện đặc tính tàng hình của tàu. Con tàu và các tính năng bên trong được chế tạo bằng vật liệu phi từ tính, giúp giảm đáng kể khả năng bị từ kế phát hiện hoặc kích hoạt thủy lôi từ tính. Tàu ngầm có hai kính tiềm vọng Kollmorgen. Tàu Dolphin có thể lắp một nhà chứa máy bay cho lực lượng đặc nhiệm bên ngoài phía sau cánh buồm.
Dolphin được trang bị ba động cơ diesel V-16 396 SE 84 do MTU Friedrichshafen (nay là Tognum) chế tạo, phát triển công suất duy trì 3,12 MW (4.180 mã lực). Các tàu ngầm được trang bị ba máy phát điện xoay chiều Siemens 750 kW và một động cơ công suất duy trì Siemens 2,85 MW dẫn động một trục duy nhất. Hệ thống đẩy cung cấp tốc độ 20 hl/g (37 km/h) khi lặn và tốc độ lặn bằng ống hút khí là 11 hl/g (20 km/h). Thân tàu được đánh giá có thể lặn ở độ sâu lên tới 350 m. Tầm hoạt động tối đa không cần tiếp nhiên liệu là 8.000 hl (15.000 km) khi di chuyển trên mặt nước với tốc độ 8 hl/g (15 km/h) và hơn 400 hl (740 km) khi di chuyển với tốc độ 8 hl/g (15 km/h) khi lặn; chúng được thiết kế để không cần tiếp nhiên liệu trong tối đa 30 ngày tại vị trí.
Hoạt động
Theo các báo cáo tin tức, các tàu ngầm này thường có căn cứ tại Địa Trung Hải, mặc dù một tàu lớp Dolphin đã được gửi đến Biển Đỏ để tập trận, neo đậu tạm thời tại căn cứ hải quân Eilat vào tháng 6/2009, mà truyền thông Israel giải thích là một lời cảnh báo đối với Iran. Năm 2009, tờ báo Haaretz của Israel, trích lời một quan chức quốc phòng Israel, đưa tin rằng căn cứ hải quân Eilat rất nhỏ không phù hợp về mặt chiến lược để bố trí các tàu lớp Dolphin, đặc biệt lưu ý đến lối vào hẹp của Vịnh Aqaba tại Eo biển Tiran do các đối thủ tiềm tàng nắm giữ bao gồm Ả Rập Xê Út ở phía đông và bán đảo Sinai phi quân sự của Ai Cập ở phía tây. Eilat là một dải bờ biển dài 10 km giữa Ai Cập và Jordan. Theo tờ The London Sunday Times, Hải quân Israel đã quyết định vào tháng 5/2010 sẽ giữ lại ít nhất một tàu ngầm được trang bị SLCM có đầu đạn hạt nhân ở đó thường trực như một biện pháp răn đe để ứng phó với tin đồn tên lửa đạn đạo được chuyển từ Syria sang Lebanon.
Nếu các tàu thuyền được đặt tại căn cứ hải quân Haifa lớn hơn, việc tiếp cận khu vực Vịnh Ba Tư đòi hỏi phải đi thuyền công khai trên mặt nước qua Kênh đào Suez do Ai Cập kiểm soát theo quy định trong hiệp ước hòa bình Ai Cập-Israel hoặc phải đi thuyền dài vòng quanh Châu Phi. Theo Công ước Constantinople được các cường quốc cầm quyền thời đó ký kết bao gồm Vương quốc Anh, Pháp và Đế chế Ottoman ngày 2/3/1888; “Kênh đào Suez sẽ luôn luôn tự do và mở cửa, trong thời chiến cũng như thời bình, cho mọi tàu thuyền thương mại hoặc chiến tranh, không phân biệt cờ”. Việc từ chối đi qua Kênh đào Suez và phong tỏa Eo biển Tiran đã xảy ra vào cả năm 1956 và 1967 dẫn đến việc Israel hai lần chiếm giữ Sinai để phá vỡ lệnh phong tỏa. Hiệp ước hòa bình Ai Cập-Israel cho phép tàu thuyền của Israel được tự do đi qua Kênh đào Suez và công nhận Eo biển Tiran và Vịnh Aqaba là tuyến đường thủy quốc tế. Ngay cả khi không có căn cứ nào ở Biển Đỏ hay Ấn Độ Dương, các quốc gia khác vẫn sử dụng tàu ngầm, tàu tiếp tế, tái trang bị và tiếp nhiên liệu cho tàu ngầm trên biển, khi không có căn cứ thân thiện nào gần đó.
Theo hai báo cáo trái ngược nhau của phương tiện truyền thông Sudan, vào tháng 11 hoặc tháng 12/2011, hai cuộc không kích của Israel nhằm vào những kẻ buôn lậu vũ khí đến Gaza ở Sudan đã được thực hiện kèm theo hoạt động của tàu ngầm Israel ngoài khơi bờ biển Sudan. Chính phủ Sudan tuyên bố không có cuộc không kích nào diễn ra.
Tháng 2/2012, Ynet, phiên bản trực tuyến của tờ báo Israel Yediot Achronot, đưa tin rằng vì lý do an ninh, những ứng viên xin vào lực lượng tàu ngầm có quốc tịch kép hoặc quốc tịch ngoài quốc tịch Israel, điều này rất phổ biến ở Israel với tỷ lệ người nhập cư tương đối cao, phải chính thức từ bỏ mọi quốc tịch khác để được chấp nhận vào chương trình đào tạo.
Israel National News và The Jerusalem Post đều có bài viết vào Chủ Nhật, ngày 14/7/2013, trích dẫn tờ London Sunday Times của ngày hôm đó nói rằng cuộc tấn công bằng tên lửa của Israel vào cảng Latakia của Syria vào ngày 5/7, trước đó được CNN đưa tin là cuộc tấn công của Không quân Israel, được thực hiện phối hợp với Hoa Kỳ, và các tên lửa tầm xa được phóng từ một tàu ngầm lớp Dolphin. Cuộc tấn công nhắm vào các tên lửa chống hạm hiệu suất cao tầm xa Yakhont do Nga sản xuất mới được dỡ hàng và các radar liên quan.
Tháng 12/2020, một tàu ngầm của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã đi qua Kênh đào Suez và Biển Đỏ, trên đường đến Vịnh Ba Tư để chuẩn bị cho bất kỳ hành động trả đũa nào của Iran liên quan đến vụ ám sát một nhà khoa học hạt nhân cấp cao của Iran, Mohsen Fakhrizadeh, vào tháng 11.
Suy đoán về INS Drakon
Mặc dù chưa được chính phủ Đức hoặc Israel xác nhận, nhưng có suy đoán rằng Drakon sẽ dài hơn các tàu trước đó cùng loại và có thể có khả năng vũ khí mới, bao gồm hệ thống phóng thẳng đứng (VLS). Các hình minh họa do ThyssenKrupp Marine Systems (TKMS), nhà thầu chính, công bố, cho thấy tàu có tháp chỉ huy lớn hơn và thân tàu thay đổi rõ rệt. TKMS tiếp tục mô tả Dakar là “một thiết kế hoàn toàn mới, được thiết kế riêng để đáp ứng các yêu cầu hoạt động của Hải quân Israel”.
Người ta cho biết con tàu đã được hạ thủy nhưng lại tiến hành lại vào tháng 8/2023. Với lần hạ thủy sau, các bức ảnh đã xác nhận một tháp chỉ huy lớn hơn nhiều có thể chứa các silo tên lửa phóng thẳng đứng, nếu chúng được lắp vào tàu. Theo phân tích do Matus Smutny thực hiện, tháp chỉ huy “cũng có thể chứa một khoang phóng đặc biệt cho các phương tiện không người lái dưới nước (UUV), máy bay không người lái trên không và/hoặc các thiết bị thu thập thông tin tình báo và hoạt động đặc biệt khác. Cánh buồm được sửa đổi cũng có thể liên quan đến một số loại bằng chứng khái niệm về công nghệ sẽ được sử dụng trong lớp Dakar sắp tới”.
Tàu trong lớp
Dolphin-I
– INS Dolphin, biên chế 29/5/1999.
– INS Leviathan, biên chế 29/6/1999.
– INS Tekumah, biên chế 25/7/2000.
Dolphin-II
– INS Tanin, biên chế 30/6/2014.
– INS Rahav, biê chế 13/1/2016.
– INS Drakon, biên chế (dự kiến) vào năm 2024./.
