Tôi coi Người là một vị thánh đương đại, cùng vị học trò xuất sắc nữa, là hai tấm gương suốt đời tôi – một người lính, một dân Việt – tự nguyện noi theo phấn đấu, rèn giũa. Đó là một định mệnh, là một vinh hạnh, vì có khi người ta sinh ra vào cái thời cuộc mà không phải lúc nào cũng có một vĩ nhân, một vị thánh sống dẫn lối, chỉ đường.
Khi sống ở nước ngoài, tôi chỉ cần nói “I am a Vietnamese” thì hầu như bất kể người lớn tuổi nào nước sở tại cũng thốt lên: “Vietnam-Ho Chi Minh”. Người quá nổi tiếng, mặc dù chỉ là lãnh tụ một nước nhỏ. Nhưng điều mà ít ai ngoại quốc biết được, đó là Bác sống trọn đời cho Đất nước, cho Tổ quốc mà không có gia đình riêng. Nghe tôi kể về điều đó, hầu như ai cũng trố mắt, ồ lên.
Chất “Thánh” ấy nói lên sự trọn vẹn của một bậc vĩ nhân, tuyệt đối khác biệt với những kẻ “làm vua”, có thể cũng là đứng đầu một chính thể nào đó nhưng hưởng thụ, thậm chí trác táng, đứng lên đầu dân chúng.
Chất “Thánh” còn ở ngày mà Tiên tổ gọi Người về – trùng với kỉ niệm ngày khai sinh của nước Việt Nam. Ngày đó, như mọi người kể lại, mưa như trút nước, sông Hồng nước dâng chạm mặt cầu Long Biên.
Chất “Thánh” còn ở nếp sống của Người, khi mà về già, Người chọn sống tách biệt ra ở khu nhà sàn hết sức giản dị phía sau phủ Chủ tịch, nơi chỉ có cây cối, chim muông, ao cá, thiên nhiên. Phòng nghỉ của Người mở thông ra bốn phía, ai cũng có thể thấy được.
Chỉ có điều, Người hút thuốc nhiều. Các nhà tâm lí đã phân tích về điều này thông qua hành vi. Hậu duệ cũng chỉ biết thở dài cho thời cuộc. Tôi đoán, Người có nhiều tâm tư mà đến thác, cũng không nói ra được, không nói được với ai.
Có nhiều sách, báo, tài liệu viết về Người. Riêng tôi chỉ tin 2 thứ: bản Di chúc viết tay và những lời Người tuyên bố giọng xứ Nghệ vang vang trong ngày Quốc khánh 2/9/1945. Tất cả những thứ khác đều là tham khảo. Kiểu như tin Thích Ca Mâu Ni chỉ có Tứ thánh đế và Bát chánh đạo mà thôi. Hãy cẩn thận với những thứ người ta gọi là “mặc khải” hay trích dẫn tuyển tập nọ kia.
Bác sinh ra có thể không phải ngày 19/5/1890 nhưng chắc chắn ngày mất là 2/9/1969 tức ngày 21/7 Âm lịch (ngày Canh Thìn, tháng Nhâm Thân, năm Kỷ Dậu) theo phong tục của người Việt. Hoặc hôm nay – 2/9, hoặc ngày 21/7 tới, hãy thắp một nén nhang để tưởng nhớ. Nhưng cần hơn đó là ở chân tâm tưởng, một nén nhang trong lòng, sự liên thông ấy sẽ tạo động lực cho tôi, cho các bạn, sẽ có một năng lượng vô cùng mạnh mẽ chảy mạnh trong chúng ta./.
