Sự xuất hiện lần đầu tiên của phương tiện không người lái dưới nước (UUV) cỡ lớn HSU-001 trong cuộc duyệt binh kỷ niệm 70 năm thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào ngày 1/10/2019 đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng, báo hiệu sự ưu tiên ngày càng tăng của Hải quân Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLAN) đối với lĩnh vực tác chiến dưới mặt nước. Không chỉ là một khí tài mới, HSU-001 là hiện thân của một học thuyết tác chiến mới nổi, tập trung vào khả năng kiểm soát và định hình môi trường biển sâu một cách bền bỉ và khó bị phát hiện.
1. Thiết kế tối ưu cho nhiệm vụ đặc thù
Mặc dù các thông số chính thức về chiều dài, trọng lượng, và tốc độ không được công bố, các phân tích dựa trên hình ảnh cho thấy HSU-001 có chiều dài khoảng 5 mét và rộng 1,5 mét. Thiết kế của nó được mô tả là “kiểu dáng đẹp”, có những nét tương đồng với tàu ngầm hạt nhân lớp Oscar của Liên Xô và một thiết kế UUV của Đức. Một đặc điểm kỹ thuật đáng chú ý là hệ thống đẩy hai trục, một thiết kế được cho là nhằm tối đa hóa sự ổn định và giảm tiếng ồn.
Hai cột cảm biến có thể thu gọn vào thân tàu là một trong những đặc điểm nổi bật nhất của HSU-001:
– Cột phía trước: Cồng kềnh hơn, được cho là nơi chứa “hệ thống phát hiện quang điện tiên tiến”, các loại camera dưới nước và sonar. Điều này cho thấy HSU-001 có nhiệm vụ thu thập thông tin tình báo về các mục tiêu trên mặt nước, trên không, trên bờ và cả dưới nước.
– Cột phía sau: Cao và mảnh hơn, đây là cột liên lạc, một minh chứng cho thấy khả năng “tác chiến theo mạng lưới” của phương tiện này.
Các nhà phân tích Trung Quốc cũng cho rằng thiết kế này có thể cho phép lắp đặt các loại vũ khí bên ngoài như ngư lôi hoặc thủy lôi.
2. Học thuyết tác chiến đột phá: Tác chiến dưới đáy biển (Seabed Warfare)
Điểm cốt lõi và khác biệt nhất trong triết lý thiết kế của HSU-001 là sự nhấn mạnh vào “năng lực tác chiến dưới đáy biển”. Thay vì liên tục di chuyển, HSU-001 được thiết kế với cấu trúc đơn giản và độ tin cậy cao để có thể nằm yên lặng dưới đáy biển trong thời gian dài. Khả năng này mang lại nhiều lợi thế chiến thuật:
– Hoạt động bền bỉ: Việc “ngồi” dưới đáy biển giúp giải quyết bài toán năng lượng, một hạn chế cố hữu của hầu hết các UUV. Các nhiệm vụ quan sát thụ động như vậy có thể kéo dài hơn 30 ngày, một con số ấn tượng.
– Khả năng tàng hình cao: Khi nằm yên dưới đáy, HSU-001 có thể hòa mình vào môi trường xung quanh, khiến việc phát hiện nó trở nên cực kỳ khó khăn.
– Mở rộng tầm hoạt động tình báo: Năng lực này cho phép PLAN mở rộng đáng kể phạm vi thu thập thông tin tình báo ra đến giới hạn của chuỗi đảo thứ nhất và thậm chí cả “chuỗi đảo thứ hai”.
3. Sức mạnh bầy đàn: Tác chiến mạng lưới và “bầy sói” dưới nước
HSU-001 không được thiết kế để hoạt động đơn độc. Cột ăng-ten liên lạc cho thấy nó có khả năng “chiến đấu như một phần của mạng lưới”, có thể được mở rộng để tạo thành các “bầy sói” (wolfpacks) hoặc “bầy đàn” (swarms). Học thuyết này cho rằng việc triển khai các UUV hoạt động theo nhóm sẽ giúp tăng cường khả năng răn đe, mang lại lợi thế chiến lược và cho phép thực hiện các loại nhiệm vụ hoàn toàn mới.
4. Vai trò và nhiệm vụ đa dạng
Với thiết kế và các năng lực độc đáo, HSU-001 được định hướng cho một loạt các nhiệm vụ quan trọng, đặc biệt trong các kịch bản xung đột tiềm tàng:
– Tình báo, giám sát, trinh sát (ISR): HSU-001 đặc biệt phù hợp cho các thách thức ISR ở biển Đông. Nó có khả năng tuần tra bền bỉ, không bị ảnh hưởng bởi thời tiết khi lặn, để cung cấp thông tin tình báo về sự di chuyển của đối phương gần các căn cứ của Trung Quốc.
– Hỗ trợ tác chiến đặc biệt: Với không gian bên trong rộng rãi, hệ thống liên lạc và định vị tin cậy cùng khả năng hoạt động bí mật, HSU-001 có thể đóng một vai trò quan trọng trong các hoạt động đổ bộ của PLAN, bao gồm cả trong kịch bản Đài Loan.
– Tác chiến mìn: Phương tiện này có thể thực hiện các nhiệm vụ rải mìn tấn công hoặc phòng thủ, cũng như cảnh báo hoạt động của người nhái đối phương.
5. Ý nghĩa chiến lược
Sự ra đời của HSU-001 là một minh chứng rõ ràng cho ý định của các nhà chiến lược hải quân Trung Quốc nhằm khắc phục điểm yếu lịch sử trong tác chiến chống ngầm (ASW) bằng cách phát triển các UUV có năng lực cao và ứng dụng trí tuệ nhân tạo dưới nước. Nó là một phần trong nỗ lực lớn hơn nhằm xây dựng một hạm đội UUV đa dạng, với các nền tảng khác như “Sea hound” dài 20 mét cũng đang được phát triển, cho thấy HSU-001 sẽ có nhiều “anh em họ” trong tương lai. Bằng cách đầu tư vào các nền tảng như HSU-001, Trung Quốc đang từng bước xây dựng năng lực để làm chủ môi trường tác chiến dưới mặt nước, thách thức các đối thủ và khẳng định tham vọng hải quân của mình./.
