Một tiểu sĩ quan (petty officer, viết tắt – PO) là một hạ sĩ quan trong nhiều lực lượng hải quân và được ký hiệu xếp hạng trong NATO là OR-5 hoặc OR-6. Ở nhiều quốc gia, họ thường ngang hàng với một trung sĩ so với các quân binh chủng khác. Thông thường, họ có thể cấp trên một thủy thủ và cấp dưới các hạ sĩ quan cao cấp hơn, chẳng hạn như một Tiểu sĩ quan trưởng (chief petty officers).
Các tiểu sĩ quan thường là những thủy thủ đã phục vụ ít nhất vài năm trong lực lượng hải quân nào đó. Các tiểu sĩ quan đại diện cho các cấp bậc hạ sĩ quan sơ cấp và trung cấp của nhiều quân binh chủng hải quân, và thường chịu trách nhiệm giám sát hàng ngày các cấp dưới của họ. Họ cũng có thể đóng vai trò là chuyên gia kỹ thuật trong lĩnh vực nào đó (quân nhân chuyên nghiệp).
Nguồn gốc
Chức danh “petty officer” (tiểu sĩ quan hay tiểu quan) bắt nguồn từ Kỷ nguyên Thuyền buồm trong Hải quân Hoàng gia. Các tiểu sĩ quan được xếp hạng giữa các sĩ quan hàng hải (cả sĩ quan commissioned officer và chuẩn úy warrant officer) và hầu hết các thủy thủ nhập ngũ. Đây là những người có chức danh gần như là sĩ quan, đủ để phân biệt họ với cấp bậc thông thường, mà không cần nâng họ lên cao như sĩ quan. Một số là chuẩn úy (warrant officer), theo nghĩa đen là được bổ nhiệm theo mệnh lệnh (warrant), và giống như với sĩ quan biển theo lệnh (warrant sea officer), cấp trên của họ, thường nằm trong số các chuyên viên của đơn vị. Từ điển tiếng Anh Oxford gợi ý rằng tiêu đề bắt nguồn từ tiếng Anh-Norman và tiếng Trung Pháp “petit”, có nghĩa là “có tầm cỡ nhỏ, nhỏ, bé”.
Hai trong số các cấp bậc của tiểu sĩ quan trong Hải quân Hoàng gia Anh, chuẩn úy (midshipman) và đại phó (master’s mate), là một tiểu sĩ quan cấp trên với quyền hạn cơ bản hơn, nhưng họ vẫn không hơn cấp hạ sĩ quan. Tuy nhiên, hoàn toàn có thể xảy ra trường hợp một chuẩn úy warrant officer, chẳng hạn như sĩ quan vũ khí (armourer), với vai trò là sĩ quan cấp trên, sẽ bị đưa ra tòa án quân sự nếu đã cự cãi một midshipman (chuẩn úy, học viên sĩ quan). Điều này là do midshipman dù chỉ là học viên nhưng sẽ được coi là sĩ quan chính thức trong tương lai, với sự phân biệt địa vị quan trọng nhất là có quyền đi lại trên boong thượng (boong 1/4). Các chuẩn úy học viên (midshipman) mặc đồng phục riêng biệt, các đại phó (master’s mate) ăn mặc trang trọng và cả hai đều được cư xử như các sĩ quan. Xếp hạng master’s mate sẽ phát triển thành cấp bậc sub-lieutenant (trung úy), và midshipman sẽ được phát triển thành naval cadet (học viên sĩ quan hải quân). Trong cùng một cuộc cải cách hành chính của những năm 1860 đã tạo ra cấp bậc trung úy, 2 cấp bậc tiểu sĩ quan cho hạ sĩ quan cấp cao là: Tiểu sĩ quan hạng 2 (Petty Officer Second Class, viết tắt – PO2) và Tiểu sĩ quan hạng 1 (Petty Officer First Class, viết tắt – PO1), cấp sau thường đạt được bởi những người đã từng phục vụ như một PO2 với đánh giá tốt trong 6 năm. Các PO2 mặc “square rig” (áo yếm – bộ đồ thủy thủ truyền thống giành cho cấp hạ sĩ quan) trong khi các PO1 mặc “fore and aft” (quân phục vest, giống như các Tiểu sĩ quan trưởng (chief petty officers) trở lên. PO2 đeo phù hiệu “mỏ neo xoắn” (fouled anchor) – như đối với thủy thủ trưởng (leading hand) nhưng được che phía trên bởi một chiếc vương miện, trong khi phù hiệu của PO1 là một cặp mỏ neo xoắn bắt chéo với một chiếc vương miện. Cấp bậc PO2 (Petty Officer Second Class) đã bị bãi bỏ vào năm 1907 và cấp bậc này chỉ đơn giản được đặt tên là “Petty Officer” (tiểu sĩ quan) kể từ đó, với đồng phục và phù hiệu trước đây được sử dụng như các PO1.
Sử dụng trong hải quân
Canada
Có hai cấp bậc tiểu sĩ quan trong Hải quân Hoàng gia Canada. “Petty officer 2nd class”, viết tắt – PO2 (Tiểu sĩ quan hạng 2, maître de deuxième classe hay m2 trong tiếng Pháp) tương đương với trung sĩ (sergeant) và Tiểu sĩ quan hạng 1 (Petty officer 1st class, viết tắt – PO1, maître de première classe hay m1) tương đương với cấp chuẩn úy (warrant officer).
Các tiểu sĩ quan thường được gọi là “Petty Officer Bloggins” (Blog của tiểu sĩ quan) hoặc “PO Bloggins”, sau đó là “PO”. Chỉ định “hạng 1” và “hạng 2” thường chỉ được sử dụng khi cần phân biệt như vậy, chẳng hạn như trong cuộc diễu hành thăng chức hoặc để phân biệt hai tiểu sĩ quan có tên giống nhau nhưng cấp bậc khác nhau. Ký hiệu xếp hạng NATO cho “tiểu sĩ quan hạng 2” là OR-6 (tiểu sĩ quan, hạng 2 với thâm niên dưới 3 năm được coi là OR-5). Ký hiệu xếp hạng NATO cho “tiểu sĩ quan hạng 1” là OR-7.
Ấn Độ
Một tiểu sĩ quan (petty officer) là một hạ sĩ quan trong Hải quân Ấn Độ, tương đương với cấp bậc OR-6 của NATO. Họ có cấp bậc tương đương với một Thanh tra cảnh sát giúp việc (sub inspector of police) trong Lực lượng Cảnh sát Ấn Độ, hoặc trung sĩ (sergeant) trong Quân đội Ấn Độ và Lực lượng Không quân Ấn Độ. Một tiểu sĩ quan có cấp bậc cao hơn một thủy thủ chính (leading rate) và cấp dưới của một Tiểu sĩ quan trưởng (chief petty officer), như trường hợp của phần lớn lực lượng hải quân Khối thịnh vượng chung.
Tiểu sĩ quan có khả năng làm việc như một người hướng đạo, có khả năng phụ trách một nhóm nhân sự và đảm nhận vai trò đào tạo và tuyển dụng các thành viên mới của Hải quân Ấn Độ.
Vương quốc Anh
Một tiểu sĩ quan của Hải quân Hoàng gia trong cuộc diễu hành ở London năm 2015. Chữ V màu vàng trên cánh tay trái tượng trưng cho hạnh kiểm tốt, mỗi chữ V tượng trưng cho 4 năm phục vụ. Sau 15 năm phục vụ, hạnh kiểm tốt, cá nhân đó được trao tặng Huy hiệu “Long Service & Good Conduct Medal” Phục vụ Lâu dài & Hạnh kiểm Tốt, trong RN có biệt danh là “Long Service & Undetected Crime Medal” (Huy hiệu Phục vụ Lâu dài & Tội phạm Không bị Phát hiện) đó là huy chương ở phía ngoài cùng bên phải của Sĩ quan Tiểu cảnh này hàng huy chương.
Trong Hải quân Hoàng gia, tỷ lệ tiểu sĩ quan cao hơn xếp hạng hàng đầu và thấp hơn so với tiểu sĩ quan. Nó tương đương với trung sĩ trong Thủy quân lục chiến Hoàng gia, Quân đội Anh và Lực lượng Không quân Hoàng gia. Tiểu sĩ quan là cấp thấp nhất trong các cấp đánh giá cấp cao. Các tiểu sĩ quan, giống như tất cả các tỷ lệ cao cấp, đeo giàn “trước và sau”.
Hoa Kỳ
Chức danh tiểu sĩ quan (petty officer) trong Hải quân Hoa Kỳ và Cảnh sát biển Hoa Kỳ có ba “hạng” riêng biệt (theo thứ tự từ cấp dưới lên cấp: 3rd class, 2nd class, 1st class) và ba cấp cao (chief petty officer, senior chief petty officer, master chief petty officer). “Tiểu sĩ quan hạng 1” tương đương với cấp bậc trung sĩ tham mưu (staff sergeant) trong Lục quân và Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ, và trung sĩ kỹ thuật (technical sergeant) trong Lực lượng Không quân Hoa Kỳ và Lực lượng Vũ trụ Hoa Kỳ. “Tiểu sĩ quan hạng 2” tương đương với cấp bậc trung sĩ (sergeant) trong Quân đội Hoa Kỳ, Thủy quân lục chiến và Lực lượng Không gian, và trung sĩ tham mưu trong Lực lượng Không quân Hoa Kỳ. “Tiểu sĩ quan hạng 3” tương đương với hạ sĩ (corporal) trong Quân đội Hoa Kỳ, hạ sĩ trong Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ, binh sĩ cao cấp (senior airman) trong Lực lượng Không quân Hoa Kỳ và chuyên viên 4 (specialist 4) trong Lực lượng Vũ trụ Hoa Kỳ.
Trong Hải quân, Tiểu sĩ quan hạng 3 là cấp thấp nhất trong các cấp bậc Hạ sĩ quan (Non-Commissioned Officer), và do đó, một thủy thủ phải thể hiện thành tích đạt yêu cầu ở cấp bậc trước đó (E-3) dưới hình thức (các) đánh giá cấp trên về hiệu suất thuận lợi của anh ta/của cô ta, và vượt qua một kỳ thi, để được thăng cấp lên PO3.
Cấp bậc nhập ngũ có hai thành phần: rate (về mức lương) và rating (về chuyên môn công việc). Cả hai thành phần được phản ánh trong biên chế. Một thủy thủ ở cấp bậc tiểu sĩ quan hạng nhất với hạ sĩ quan về kỹ thuật hàng không, sẽ là Thợ máy hàng không hạng 1 (viết tắt là “AD1”). Trong Hải quân, có thể chấp nhận gọi một Tiểu sĩ quan như vậy, trong khi ở Cảnh sát biển chỉ sử dụng rating.
Các quốc gia không nói tiếng Anh
Ở một số quốc gia, thuật ngữ tương tự được sử dụng như đối với một hạ sĩ quan NCO (non-commissioned officer) trong các lực lượng trên bộ, ví dụ: “suboficial” ở một số quốc gia nói tiếng Tây Ban Nha. Tương đương với tiếng Nga là Старшина́.
Đối với lực lượng vũ trang Việt Nam, tiểu sĩ quan có thể tương đương với các chức danh như hạ sĩ quan (Thượng sĩ, Trung sĩ, Hạ sĩ) hay các Quân nhân chuyên nghiệp./.
